Het tweede jubileum-avondconcert van vijftig jaar ICP Orchestra (Instant Composers Pool) bestaat uit een veelzijdig programma met interessante gasten, van onder meer Joris Roelofs, Trio Han Bennink, Terrie Ex en Candy Dulfer. En het is dubbel feest vanwege jarige job Han Bennink, die Tweede Paasdag zijn vijfenzeventigste verjaardag viert.
Tekst: Angelique van Os
Fotografie: Joke Schot
Zie ook ICP 50 jaar (I), Alle Gekheid op een Stokje
Vanaf de eerste noot gooit Han Bennink alle remmen los. Niet met het voltallige ICP, maar met Ab Baars (s) en Terrie Ex (g). Minuten lang speelt Baars heftige en piepende flageoletnoten, terwijl Ex over zijn laaghangende gitaar ragt, met zijn herkenbare signatuur. Niet in de gangbare speelhouding, maar tokkelend, scheurend en wild plukkend, zelfs met een drumstok op de snaren bonkend. Voeg daar het kenmerkende slagwerk van Bennink aan toe, en je krijgt avant-garde van de bovenste plank.
Open vizier
Het publiek staat op scherp na dit experimentele vuurwerk. De drummeester vervolgt met zijn trio waar bij hij jong Europees talent, de Vlaamse Joachim Badenhorst (basklarinet) en de Deense Simon Toldam (p) veel ruimte geeft. Die omarming van nieuwe generaties houdt de drummer zelf scherp. Het drietal speelt inmiddels alweer acht jaar samen en dat is hoorbaar. Ze benaderen de jazztraditie met open vizier, waarbij melodieuze improvisaties en abstracte, rauwe klanken elkaar afwisselen. Waar het eerste stuk van het drietal redelijk toegankelijk was, begeven ze zich daarna meer richting de vrije improvisatie. Badenhorst blaast, zucht en knort door zijn mondstuk en hals, terwijl Toldam en Bennink tegengestelde ritmen spelen, alsof ze elkaar opzettelijk in de weg zitten. Schijn bedriegt, want deze mannen weten exact wat ze aan het doen zijn. Hierbij switchen ze even gemakkelijk van rechte grooves naar classy swing. Toldam danst in hoog tempo over de Steinway, terwijl Badenhorst er op z’n gemak een tegenmelodie onder speelt.
Schakelen
Dan voegt het voltallige ICP Orkest zich op het podium. Het ensemble toont z’n unieke geluid, de eigenzinnige thema’s, de georganiseerde chaos, met uiteraard een vleugje humor in de vorm van gierende sirenes en grappige geluiden. Het klink allemaal even fris en tijdloos, en uiteraard is de geest van pionier en grondlegger Misha Mengelberg (1935-2017) nog altijd springlevend. Jammer dat hij dit moment niet heeft mogen meemaken.
Even makkelijk schakelt het collectief naar slepende tragedie in poëzie, traag voorgedragen door Tristan Honsinger (cello) en lange, slepende lijnen om vervolgens weer in een compleet andere sfeer te belanden. Mooi of niet, het ICP bestaat niet voor niets vijftig jaar. Een topcollectief dat elkaar blindelings vindt en aanvult. De composities zijn zo geschreven dat er ook ruimte is voor individuele inbreng en improvisatie, zoals een fraaie bijdragen van (alt)violiste Mary Oliver en trombonist Wolter Wierbos.
Saxofonist en klarinettist Joris Roelofs en Joachim Badenhorst voegen zich bij het orkest voor een romantische interpretatie van Duke Ellington’s Mood Indigo, bewerkt door Misha Mengelberg. Roelofs speelt een treffende klarinetsolo met een bijna perfecte sound, aangevuld door rijke trefzekere glissando’s van de blazers die een bombastisch tintje aan het stuk en de ritmesectie dendert in hoge vaart voort.
Candy Dulfer
Het publiek is vanavond opvallend uiteenlopend in het uitverkochte Bimhuis; van jong tot oud is aanwezig. Wellicht heeft de verrassende combinatie met Candy Dulfer daar iets mee te maken? Han Bennink legt uit dat hij al jaren bevriend is met de familie Dulfer en zijn dochter even oud is als Candy. “Daarnaast heeft mijn nieuwe partner een zoon, Camilo Rodriguez, die toevallig zingt in Candy’s band. En het graf gaapt, dus het moet er nu toch eens van komen dat we samen spelen”, grapt de trommelaar. De funky saxofoniste speelt twee stukken mee, het romantische There Will Be No Love van Gregory Porter, gevolgd door ICP’s Rumbo. Het eerste nummer heeft een hele andere sfeer dan de rest van het concert, maar dat is ook wel even goed. En la Dulfer speelt warme, melodierijke solo’s en voelt de ritmesectie van het ICP moeiteloos aan. Zanger Rodriguez moet even wat loskomen, maar schittert halverwege het nummer met zijn wendbare stem. Zo’n stuk horen we Candy graag vaker vertolken.
Joris Roelofs
In het daarop volgende big band/fanfare-achtige stuk Rumbo swingt de saxofoniste de pan uit. Het ICP schakelt moeiteloos qua dynamiek wanneer een solist ruimte nodig heeft, om vervolgens weer gas te geven als collectief. Ook Joris Roelofs gaat lekker los op zijn basklarinet en vervolgt na de pauze in duo-setting met Han Bennink. De drummer zegt over zijn protegé – “Ik wist toen hij heel jong was en naar onze sessies toe kwam al dat hij een groot talent zou worden. En ik ben bijzonder trots op hem.” Geheel vrij vinden spreken de twee elkaars taal vloeiend. Roelofs toont zijn verbluffende vaardigheden op basklarinet, zijn lage zuivere bereik, zijn vingervlugge techniek en zijn loepzuivere sound. Opnieuw voegt het trio zich bij Bennink en vlak voordat we moeten rennen om de laatste trein te halen, komt de slagwerker voor naar het podium. Hij gaat zitten en trommelt op de grond. Plezier ten top en dat geldt voor deze hele avond. Jammer dat we de grandfinale met het hele ICP hebben moeten missen, maar één ding is duidelijk: dit orkest is niet klein te krijgen en zolang de geestelijk vader doorgaat, klinkt er muziek!
