Van 5 tot en met 10 januari vond in New York de dertiende editie plaats van Winter Jazzfest. Zo’n 8000 jazzliefhebbers lieten zich 6 dagen lang onderdompelen in een bad van experimentele, avontuurlijke muziek. Jazzism was er opnieuw bij.
Tekst: Pieter Koten
Fotografie: Jati Lindsay
Eénmaal per jaar barst New York muzikaal uit zijn voegen tijdens Winter Jazzfest, het festival dat in 2005 begon als een ééndaagse showcase om de lokale scene te promoten. Vandaag is dit gebeuren uitgegroeid tot een gerenommeerd zesdaags festival, dat zowel het publiek aanspreekt als internationale muziekprogrammeurs. Het festival heeft ondertussen een stevige reputatie opgebouwd als betrouwbare barometer voor avontuurlijke en experimentele muziek.
Bekijk hier meer foto’s van Winter Jazzfest in New York.
{gallery}winterjazz{/gallery}
Black lives matter
In de programmatie (met meer dan 125 concerten) vielen er dit jaar drie grote artistieke lijnen te onderscheiden. Naast de centrale rol voor drummer Andrew Cyrille als artist-in-residence en de herdenking van de geboortedatum van Thelonious Monk – ondertussen al 100 jaar geleden, lag de klemtoon op de onderdrukking van de zwarte bevolking of de zogenaamde ‘black lives matter’. Artistiek directeur Brice Rosenbloom: ‘We scharen ons achter de filosofie van ‘black lives matter’ en willen muzikanten een podium bieden om een antwoord te bieden op de onrechtvaardigheden via hun muziek. Meer dan ooit zijn we gestimuleerd om te streven naar gelijkheid en rechtvaardigheid voor iedereen.’ Winter Jazzfest engageerde zich zelfs dit jaar om een deel van de opbrengst van het festival te schenken aan organisaties die zich opwerpen tegen discriminatie. Muzikale projecten die zich tijdens het festival achter deze visie schaarden, kwamen van muzikanten als Craig Harris (‘Breathe’), Jaimeo Brown (‘Work Songs’), Mike Reed (‘Flesh & Bone’), Nate Smith, Kendrick Scott,…
Marathon
Speerpunt van het festival is en blijft de tweedaagse marathon op vrijdag en zaterdag, waarbij er elke avond keuze was uit meer dan 70 concerten op een twaalftal verschillende locaties. Waar tot vorig jaar bijna alles nog geconcentreerd was rond Bleecker Street, waren dit keer heel wat concertlocaties gesitueerd aan Union Square (in de vestigingen van The New School) en ook ten oosten van Broadway. De (wandel)afstanden tussen de verschillende zones vielen best mee, maar nog meer dan vorige edities moest je rekening houden met volle zalen en kon je dus maar beter op tijd aanwezig zijn.
Harpiste Brandee Younger
Bij de nieuwe locaties vielen Bowery Electric, Bowery Ballroom en vooral Nublu in de smaak. Deze laatste club werd in 2002 opgericht door saxofonist Ilhan Ersahin, die meteen een stevige reputatie wist op te bouwen. Vandaag is de plek zoveel meer dan alleen maar een club, maar een echte referentie en een ware zegen voor veel muzikanten, volgens Jason Lindner (toetsenist Now vs Now, David Bowie,…): ‘Nublu is the place to be als je cross-over muziek maakt. De club heeft een underground karakter, maar is tegelijk ook zeer laagdrempelig. Een unieke combinatie.’ Tijdens Winterjazz zagen we in Nublu onder meer een begeesterende jam van Jason Lindner met drummer Justin Brown, een nieuw project van drummer Marcus Gilmore (Action’s Speak) en een bij momenten verrassende set van harpiste Brandee Younger.
Even verderop, in The Bowery Electric, werden we serieus van onze sokken geblazen door SFD, een relatief nieuw trio met saxofonist Colin Stetson, bassist Trevor Dunn en drummer Greg Fox. Wat deze muzikanten brachten, is een waar huzarenstuk. Het eerste deel van hun set bestond uit één langgerekte impro van meer dan een half uur waar de pure power van afspatte. Colin Stetson haalde op zijn typerende daverende manier uit op zijn bassax met zijn kenmerkende circulaire ademhaling. Greg Fox pompte onvermoeibaar de hardste ritmes uit zijn drum, onder meer door constant gebruik van zijn dubbele drumpedaal. En ook contrabassist Trevor Dunn ging de hele tijd als een bezetene te keer op zijn instrument. Het staande publiek zette het bij momenten zowaar op een headbangen, de term ‘metaljazz’ typeert dan misschien ook wel best hun sound.
Net zoals bij de vorige editie kreeg ECM Records opnieuw een volledig podium ter beschikking in The New School. Thomas Stanko moest op het laatste moment verstek geven, waardoor contrabassist Michael Formanek met zijn all-star kwartet (met Craig Taborn, Tim Berne en Gerald Cleaver) een fantastische set bracht met materiaal uit zijn twee ECM-albums. Meteen daarna was het de beurt aan Jakob Bro voor zijn Amerikaanse vuurdoop met zijn trio met Joey Baron en Thomas Morgan. Ook hij kan al putten uit twee ECM-albums en wist het Amerikaanse publiek meteen voor zich te winnen met een zeer subtiele en sfeervolle set. Het derde concert dat we die avond bijwoonden, kwam van
Ravi Coltrane in duo met met pianist David Virelles. Beide muzikanten speelden al vaker samen in andere bezettingen (waaronder het eigen kwartet van Coltrane), maar nog nooit als een duo. Alweer een première, die hopelijk gauw uitmondt in een album op het ECM-label.
Maar The New School was niet alleen voorbehouden voor ECM. In andere locaties van deze indrukwekkende school was er ook plaats voor jong talent. De Chileense saxofoniste Melissa Aldana, waarvan veel verwacht werd, bracht een goeie, maar niet uitzonderlijke set. Tomeka Reid op haar beurt wist wel te overtuigen. Deze celliste maakt deel uit van de florerende jazzscene uit Chicago en speelt onder meer met Roscoe Mitchell, Anthony Braxton,… Tijdens Winterjazz presenteerde ze haar eigen kwartet met Mary Halvorson op gitaar. Het kwartet was een aangename verrassing en bracht een meeslepende set, met een goeie balans tussen compositie en improvisatie.
Special nights
Pharaoh Sanders
Het festival bestond dit jaar uit zes stevig gevulde avonden. Behalve de twee marathonavonden waren er ook opnieuw ‘special nights’: de openingsavond met Pharaoh Sanders, een jam rond Thelonious Monk, een avond rond Sam Amidon en de slotavond rond Charlie Hadens Liberation Music Orchestra.
De openingsavond in Le Poisson Rouge bestond uit een double bill. De set van headliner Pharaoh Sanders was van begin tot eind één spirituele trip, met onder meer een glansrol voor drummer Jonathan Blake. In het tweede gedeelte van de set zorgde special guest Ravi Coltrane met zijn forse uithalen op klarinet dat dit concert wel een zeer unieke gebeurtenis werd.
Heel wat mensen keken verwachtingsvol uit naar de support act van die avond. Saxofonist Shabaka Hutchings leverde één van dé albums van 2016 af met ‘Wisdom of Elders’. Dit project, waarvoor hij in zee gaat met muzikanten uit Zuid-Afrika, is misschien wel zijn absolute magnum opus. Het concert op Winterjazz was een absolute wereldpremière, want behalve een tweetal concerten in Zuid-Afrika meteen na de opnames had deze band nog niet live gespeeld. Dat verklaarde ook waarom het concert wat aarzelend startte en waarom Shabaka Hutchings zelf eerder aftastend was. Tegelijk moest de band ook afrekenen met een povere geluidsmix. Gaandeweg kwamen de muzikanten los en nam de frontman zelf zijn band op sleeptouw. Na een eerste ontketenende sax-solo steeg heel de band al snel boven zichzelf uit. Naast Shabaka Hutchings zelf, was er ook een opmerkelijke rol voor drummer Tumi Mogorosi met zijn explosieve ritmes en zanger Siyabonga Mthembu die naast de krachtige zangpartijen ook poëzie declameerde. Eén van de absolute hoogtepunten van het festival!
Shabaka Hutchings liet zich ook nog op een ander moment tijdens het festival gelden. Op zondagavond was hij een opmerkelijke gast tijdens een jam in Littlefield Brooklyn, waar een twaalftal muzikanten aan de slag gingen rond composities uit het solo-album van Thelonious Monk (die dit jaar 100 jaar geleden geboren werd). De meeste muzikanten situeerden zich eerder in het spectrum van de iets meer experimentele jazz: Kris Davis, Linda Oh, Trevor Dunn,… Het was echter een zeer aangename verrassing om te merken hoe Shabaka Hutchings zich ook perfect uit de slag trok in deze context waar hij eerder vrijer te werk moest gaan. Met gitarist Marc Ribot en violist Charlie Bunham bracht hij een fantastische bewerking van de song ‘I’m confessin’ that I love you’. Die avond maakte eens te meer duidelijk dat er maar één code geldt in jazz (die van de absolute vrijheid) en dat muziek een universele taal is.
Andrew Cyrille
Artist in residence was de ondertussen 77-jarige drumlegende Andrew Cyrille, één van de absolute vaandeldragers van de freejazz-scene in New York. Zelf zagen we hem tijdens het festival meermaals aan het werk. Zijn opvallendste performance bracht hij in duo met tenorsaxofonist Bill McHenry. Deze set concentreerde zich vooral op hun laatste album ‘Proximity’, dat vorige herfst verscheen. De synergie tussen beide muzikanten was zeer opmerkelijk en de set balanceerde tussen traditioneel en zeer experimenteel. Eén van de meest magische momenten was ongetwijfeld de betoverende song ‘Bedouin Woman’, die voortdrijft op een aanstekelijk, Afrikaans ritme.
Een paar dagen later gaf Cyrille nog soloconcert waar het speelplezier van afspatte als support act voor de special night rond Sam Amidon. Ook deze avond was weer een zeer unieke gebeurtenis: Amidon valt eerder te situeren binnen de folk, maar Winterjazz durfde het aan om hem te koppelen aan een tiental jazzmuzikanten zoals Marc Ribot, Shahzad Ismaily, Linda Oh en opnieuw Andrew Cyrille. Het resultaat was een magische avond waarbij de grenzen van muziek(genres) opnieuw overschreden werden.
